گواهینامه موتور برای بانوان 1404

بر اساس تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، صدور گواهینامه موتورسیکلت به طور صریح به عنوان وظیفه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران برای مردان تعیین شده است، بدون آنکه به وضعیت بانوان اشاره‌ای شود.

این سکوت قانونی باعث تفسیر آن به معنای عدم مجوز برای صدور گواهینامه به زنان شده و نیروی انتظامی از پذیرش درخواست‌های بانوان خودداری کرده است.

این رویه، هرچند در متن قانون به طور مستقیم ممنوع نشده، اما به نوعی محدودیت اجرایی ایجاد کرده که متقاضیان زن را مجبور به پیگیری حقوقی، از جمله شکایت به دیوان عدالت اداری می‌نماید.

تکرار این اتفاقات و افزایش درخواست زنان در این حوزه، وضعیت صدور گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان را در هاله‌ای از ابهام قرار داده و ضرورت بازنگری از سوی قانون‌گذار را آشکار می‌سازد.

اگر اخیرا و در سال‌های اخیر در خیابان‌ها گشت و گذار کرده باشید، متوجه گرایش بانوان به بهره‌گیری از موتور سیکلت به عنوان وسیله‌ای برای تردد شخصی شده و شاهد روند افزایشی آن خواهید بود.

این امر بیش از پیش بر اهمیت دریافت گواهینامه موتور برای بانوان تأکید می‌نماید. اما با این وجود، نیروی انتظامی به دلیل خلأ قانونی پیرامون تعیین مرجع صدور گواهینامه برای زنان، از صدور این مدرک برای متقاضیان طفره رفته و خودداری می‌کند.

این در حالی است که نبود تصریح قانونی درباره مرجع صدور گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان، به منزله ممنوعیت صدور آن تلقی نمی‌شود و زنان می‌توانند از طریق طی کردن مراحل قانونی مقرر، نیروی انتظامی را از طریق مراجع ذی‌صلاح به صدور گواهینامه ملزم نمایند.

به همین دلیل آگاهی از الزامات، هزینه‌ها و روندهای قانونی مرتبط با اخذ گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان، امری ضروری به شمار می‌آید.

بر همین مبنا در ادامه و با هدف ارتقاء سطح آگاهی، به تشریح شرایط ثبت‌نام، مدارک مورد نیاز، هزینه‌های مربوط به اخذ گواهینامه موتورسیکلت در سال ۱۴۰۴ برای بانوان پرداخته و اطلاعاتی در این خصوص را با شما در میان می‌گذاریم.

آیا گواهینامه موتور برای بانوان آزاد است؟

خیر! بر اساس تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، تعیین مرجع صدور گواهینامه موتورسیکلت، مشخصا برای مردان صورت گرفته است. این تبصره در عبارتی صریح، صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت را وظیفه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در قبال مردان می‌داند، بدون آنکه اشاره‌ای به وضعیت بانوان داشته باشد.

سکوت کردن قانون به این شکل نسبت به زنان باعث شده است که پلیس راهنمایی و رانندگی، این امر را به معنای عدم مجوز برای صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان تفسیر کند و در عمل، از پذیرش درخواست‌های مربوط به بانوان خودداری نماید.

در واقع نیروی انتظامی با استناد به این تبصره و نبود تصریح قانونی درباره بانوان، رویه‌ای اتخاذ کرده که مانع صدور گواهینامه برای آنان شده است.

این موضوع اگر چه در متن قانون به طور مستقیم ممنوع نشده، اما در عمل نوعی محدودیت اجرایی به وجود آورده که بانوان متقاضی را ناچار به پیگیری حقوقی، از جمله طرح شکایت در دیوان عدالت اداری، برای احقاق حقوق خود کرده است.

بدین ترتیب، مسئله صدور گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده و نیازمند بازنگری از سوی قانون‌گذار است.

شرایط دریافت گواهینامه موتور سیکلت برای بانوان

پیش از پرداختن به شرایط اخذ گواهینامه موتورسیکلت برای خانم‌ها و شرح سایر مباحث، لازم به ذکر است که در قوانین جاری کشور، ممنوعیتی در خصوص صدور گواهینامه برای بانوان پیش بینی نشده است.

مطابق ماده ۲۶ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی و بدون اشاره به تفکیک جنسیتی، تصریح شده است: «هر فردی که قصد رانندگی با وسایل نقلیه موتوری زمینی را داشته باشد، ملزم به اخذ گواهینامه متناسب با وسیله نقلیه مربوطه خواهد بود.»

اما با تمام این تفاسیر، نیروی انتظامی با استناد به تبصره ماده ۲۰ قانون (صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای مردان بر عهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است)، از صدور این مدرک برای بانوان خودداری می‌کند و سکوت قانون درباره مرجع صدور گواهینامه برای زنان را به معنای منع قانونی تلقی می‌کند.

حاصل این اتفاقات موجب شده است بانوان متقاضی ناچار شوند از طریق طرح دادخواست در دیوان عدالت اداری، برای الزام نیروی انتظامی به صدور گواهینامه درخواست کنند و تاکنون نیز شماری از خانم‌ها با گذراندن این مسیر موفق شده‌اند گواهینامه خود را دریافت کنند.

در نهایت و با توجه به مطالب بیان شده، در صورتی که صدور گواهینامه برای بانوان توسط مراجع ذی‌ربط تأیید شود، دریافت این گواهینامه منوط به رعایت مجموعه‌ای از شرایط خواهد بود که در ادامه به بیان آن‌ها می‌پردازیم:

• رعایت شرط سنی مقرر؛ حداقل سن ثبت نام برای گواهینامه ۱۸ سال است، اما طبق مصوبه جدید هیأت وزیران، حداقل سن برای برخی گواهینامه های موتور سیکلت به ۱۶ سال کاهش یافته و برای دریافت گواهینامه موتورهایی با حجم بالای ۲۰۰ سی سی، سن متقاضی باید حداقل ۲۳ سال بوده و سه سال از دریافت گواهینامه پیشین نیز گذشته باشد.
• برخورداری از تابعیت ایرانی یا ارائه مدارک معتبر دال بر اقامت قانونی در ایران.
• نداشتن بیماری‌هایی نظیر صرع، ناراحتی‌های قلبی و اختلالات حرکتی.
• انجام معاینات بینایی سنجی جهت تعیین وضعیت سلامت چشم‌ها.
• ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی صادره از مراکز پزشکی دارای صلاحیت.
• انجام آزمایش گروه خونی و دریافت کارت مربوطه از مراکز معتبر درمانی.
• کسب نمره قبولی در آزمون‌های تئوری و عملی راهنمایی و رانندگی.

مدارک مورد نیاز جهت گرفتن گواهینامه موتور برای بانوان 1404

شایان ذکر است که در صورت رفع موانع موجود بر سر راه صدور گواهینامه موتور سیکلت یا موتور برقی برای زنان، متقاضیان ملزم به ارائه مدارک زیر خواهند بود:

• اصل و کپی کارت ملی، شناسنامه و مستندات مربوط به نشانی محل سکونت.
• عکس پرسنلی مطابق با ضوابط تعیین شده.
• ارائه نتایج آزمایشات الزامی به همراه گواهی سلامت جسمانی.
• تکمیل فرم درخواست صدور گواهینامه.
• ارائه رسید پرداخت هزینه‌های مربوطه.
• ارائه اسناد معتبر مبنی بر گذراندن دوره‌های آموزشی نظری و عملی در آموزشگاه‌های مجاز.

لازم به ذکر است که در صورت تکمیل مستندات فوق و عدم همکاری از سوی نیروی انتظامی، بانوان متقاضی می‌توانند با استناد به آراء صادره از دیوان عدالت اداری و از طریق مراجع قضایی، اقدامات قانونی لازم را در این زمینه انجام دهند. در این راستا، لازم است به رأی مهم شعبه ۳۱ دیوان عدالت اداری (پرونده شماره ۹۸۱۹۹۰۰۹۰۳۱۰۰۶۷۲) اشاره کنیم که در آن چنین آمده است: «هیچ گونه ممنوعیت قانونی برای رانندگی بانوان با موتورسیکلت وجود ندارد.»

هزینه صدور گواهینامه موتور برای بانوان

پیش از بیان جزئیات هزینه‌ها، لازم به ذکر است که میزان مبالغ پرداختی، وابسته به سال ثبت درخواست صدور گواهینامه بوده و بر اساس آن متغیر خواهد بود. بر این اساس، هزینه‌های لازم برای سال ۱۴۰۴ عبارتند از:

• هزینه دوره‌های آموزش عملی (در حدود ۲ تا ۴ میلیون تومان)
• هزینه شرکت در آزمون تئوری (تقریبا ۲۰۰ هزار تومان)
• هزینه صدور گواهینامه (نزدیک به ۵۰۰ هزار تومان)

شایان توجه است که با توجه به رسمی و قانونی نبودن دریافت گواهینامه توسط بانوان تا این لحظه، برخی آموزشگاه‌های خصوصی اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه با هزینه‌ای بالاتر و در حدود ۶ میلیون تومان می‌کنند. همچنین بانوانی که قصد پیگیری حقوقی و شکایت از نیروی انتظامی در دیوان عدالت اداری یا مراجع ذی‌صلاح دیگر را دارند، باید هزینه‌های مربوط به فرآیندهای دادرسی را نیز مد نظر قرار دهند.

شرایط و قوانین ثبت نام گواهینامه موتور برای بانوان

ممکن است حالا این سوال در ذهن‌تان شکل گرفته باشد که فرآیند ثبت نام و دریافت گواهینامه رانندگی موتور سیکلت (شامل موتور برقی و دیگر انواع موتور) برای زنان چگونه است؟ پاسخ به این سوال نیازمند توضیحاتی دقیق است که در ادامه با این موضوع می‌پردازیم. در شرایط فعلی، امکان ثبت‌نام برای این قشر از جامعه تنها از طریق پیگیری‌های حقوقی وجود دارد. پس از اقامه شکایت به دیوان عدالت اداری و کسب حکم مثبت، مراجع ذی‌صلاح از جمله پلیس راهور، موظف به اقدام برای تشکیل پرونده خواهند بود.

در صورتی که فرد متقاضی بتواند حکم موافق را از این نهاد دریافت کند یا موانع موجود در این زمینه برطرف شود، مراحل ثبت‌نام و صدور گواهینامه شامل اقدامات زیر خواهد بود.

ابتدا فرد باید به آموزشگاه رانندگی مراجعه کرده و نسبت به تکمیل فرم‌های لازم و اخذ معرفی‌نامه برای مراجعه به پزشک متخصص به منظور انجام معاینات پزشکی ضروری (ارزیابی وضعیت سلامت جسمی، روانی و چشم‌پزشکی) اقدام کند.

پس از انجام معاینات پزشکی و دریافت گواهی سلامت، فرد متقاضی باید مجددا به آموزشگاه مراجعه کند. مراحل بعدی شامل ثبت‌نام در کلاس‌های آموزشی (شامل ۵ جلسه آموزش تئوری)، شرکت در آزمون تئوری، شرکت در کلاس‌های عملی (شامل ۵ جلسه آموزش عملی) و در نهایت، شرکت در آزمون عملی مهارت رانندگی است. در صورت موفقیت در آزمون عملی، گواهینامه موتورسیکلت صادر و به آدرس متقاضی ارسال خواهد شد.

بد نیست بدانید که در سال ۱۳۹۸، یک بانوی اصفهانی با استناد به اصل ۳۴ قانون اساسی (حق دادخواست)، ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی و همچنین ماده ۲۶ قانون راهنمایی و رانندگی، موفق به کسب حکم الزامی علیه پلیس راهور شد. اگر چه این حکم در مرحله تجدید نظر لغو شد، اما سابقه‌ای قابل توجه در حوزه پیگیری حقوقی از خود بر جای گذاشت.

آشنایی با آموزشگاه‌های مجاز گواهینامه موتور ویژه بانوان

در خصوص آموزشگاه‌هایی که به صورت مجاز و قانونی در این حوزه فعالیت می‌کنند باید گفت که با وجود عدم صدور رسمی گواهینامه موتورسیکلت برای خانم‌ها، برخی آموزشگاه‌های معتبر در تهران و سایر شهرها به آموزش موتورسواری به بانوان مبادرت می‌ورزند. این مراکز دارای مجوزهای قانونی بوده و آموزش موتورسواری به بانوان را به عنوان فعالیتی مشروع و قانونی ارائه می‌کنند. بانوان علاقمند به فراگیری مهارت‌های موتورسواری می‌توانند با ثبت نام در این آموزشگاه‌ها، آموزش‌های لازم را دریافت کنند. دوره‌های آموزشی معمولا شامل ۲۰ ساعت آموزش عملی و ۱۰ ساعت مباحث تئوری می‌شود و در پایان، گواهینامه‌ای مبنی بر اتمام دوره صادر خواهد شد که در صورت تغییر سیاست‌های پلیس راهور، می‌تواند به عنوان مدرک رسمی مورد استفاده قرار گیرد.

با تمام این تفاسیر لازم به ذکر است که مطابق توضیحات ارائه شده در بخش‌های پیشین و علیرغم اتمام موفقیت آمیز این دوره‌ها، دریافت گواهینامه رسمی همچنان با موانع حقوقی روبرو است. البته در صورت اصلاح قوانین مرتبط توسط نهاد قانون‌گذار، نیروی انتظامی آمادگی لازم برای اجرای مصوبات جدید را خواهد داشت.

سوالات متداول در مورد گواهینامه موتور برای بانوان در سال 1404